ÇİLE ŞAİRİ: NECİP FAZIL KISAKÜREK

Tam anlamıyla bir "Çile" şairi Necip Fazıl. Şiirlerini okursanız devrinin acı çekmiş bütün şairleriyle aynı duyguları paylaştığını görürsünüz. Öyle ki dünya görüşleri taban tabana zıt olduğu bilinen Nazım Hikmet'le bile aynı karakterde şiirler kaleme almıştır. Şiirimizin bu iki ustasını bir araya getiren belki de ilk nokta "çile"dir. Fikir çilesi...

İnsanlar birbirlerinden farklıdır. Farklı hikayelere sahiptirler. Necip Fazıl'ınki de diğerlerinden biraz farklı tabii. Öncelikle şunu belirtelim:Zengin bir ailenin,lüks bir konağın şımarık çocuğu olarak büyür küçük Necip. Dedesinin statüsü devrine göre oldukça yüksektir. Hayli haylaz bir çocuk olan Necip için babaaannesinin roman okutarak uslandırma politikası çok işe yaramıştır. O sayededir ki Necip Fazıl çok küçük yaşta Fransız klasiklerini tanımıştır. Çeşitli okullarda ilk öğrenimini tamamlar. Kız kardeşini erken yaşta kaybetmesi annesini de hasta kılar. Annesinin hastalığı Necip Fazıl'ı Heybeliada'ya orada da Bahriye Mektebi'ne sürükler. Üniversite çağı geldiğinde Darülfünun'da Felsefe okumayı tercih eder. Çok küçük yaşta üniversitenin yollarının arşınlayan genç adam, genç yaşına rağmen yazdığı şiirlerle Yahya Kemal ve Ahmet Haşim gibi devrinin "dev" diye kabul ettiği ustaların dikkatini çekmiştir. Başarılı bir üniversite hayatı sonrasında devlet belli öğrencileri Avrupa'ya yollayarak yüksek tahsil yapmalarını sağlayacaktır. Bunlardan biri de Necip'tir. Çocukluğundan bu yana marazi duyguların esiri olan genç Necip için Fransa ve Paris farklı bir deneyim olur. Bu yıllarda inanılmaz "bohem" bir hayat benimseyen Necip Fazıl'ın 30 yaşına değin yaşadığı hayatı ortaya koyarak şiirlerini değerlendirseydiniz bu şiirleri böyle bir hayatı yaşayan adamın yazamayacağını düşünürdünüz. Kumar belasına yakasını kaptıran Necip Fazıl için Paris'in en güzel yanı Türk Edebiyatı'na "Kaldırımlar" şiirini kazandırması olmuştur. Öyle ki büyük fikir çilesinden muzdarip genç Necip için Paris geceleri ve sokakları bir şiir olup dökülmüştür kalemden. Bütün bursunu kumara harcayan Necip Fazıl devletin de isteği ile ülkeye dönmek durumunda kalır.

Necip Fazıl'ın şiir gücü 1930'lu yıllarda "Kaldırımlar" şiiriyle edebiyat dünyasına tanıtılmıştır diyebiliriz.. Necip Fazıl, devirdaşları gibi olup bitenlerden sıkılmış,aidiyet duygusunu yitirmiş, içgüdüleriyle yaşamayı arzulayan sanatçılardandır. Devirdaşlarından tek farkı yetiştiği ortamın ve tanıştığı bir adamın da etkisiyle geleneğe dönüşüdür.

Bu adam: Abdülhakim Arvasi'dir Dünya hayatı ve metafizik yaşam ile ilgili kafasında binlerce soruyla dolanan şair, rastladığı bu adamla çok daha büyük bir karmaşanın içine düşmüştür. Zamanında kazandığı her kuruşu keyfi için harcayan bu adam-yazdıklarından kazandığı parayla bir taksiye atlar ve bütün İstanbul'u aç kalma pahasına dolaşır,gerisini siz düşünün- adeta sarsılır. Bu derviş mizaclı adam, şairi inanılmaz etkilemiştir. Necip Fazıl bugünkü, onu tanıdığımız karakteristik şiir anlayışına o tarihlerde sahip olmaya başlamıştır.-içerik anlamında tabii-

Bütün bunları neden mi yazdım. Fikir çilesi, ikilemlerde kalmak birçoğmuza has değil mi? Birçoğumuz neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda çoğu zaman kararsız kalmıyor muyuz? Bunu yalnızca metafizik endişelerimiz olarak almayın. Her türlü çelişki, vicdan ile gerçeklik arasında kalış bizleri 1-2 sene yaşlandırıyor,bu kesin. Ama öyle ama böyle bir şeylerin muhakemesini yapa yapa bazen sabahı buluyoruz. İşte böylesi bir çırpınışı anlatan dahiyane bir şiir "Çile". Şiirdeki sesi alabilmek için şiiri sesli okuyun. Okuduğunuzda sarsılacağınız bir şiir "Çile".

Sonuna doğru dünyaya bakışınız ne olursa olsun bir insanın fikir çilesine bakarak,şairine karşı acıma duygusu besleyeceğiniz bir şiir!

ÇİLE

Gaiblerde bir ses geldi: Bu adam,
Gezdirsin boşluğu ense kökünde!
Ve uçtu tepemden birdenbire dam;
Gök devrildi, künde üstüne künde...

Pencereye koştum: Kızıl kıyamet!
Dediklerin çıktı, ihtiyar bacı!
Sonsuzluk, elinde bir mavi tülbent,
Ok çekti yukardan, üstüme avcı

Ateşten zehrini tattım bu okun,
Bir anda kül etti can elmasımı.
Sanki burnum, değdi burnuna (yok)un,
Kustum, öz ağzımdan kafatasımı

Bir bardak su gibi çalkalandı dünya;
Söndü istikamet, yıkıldı boşluk.
Al sana hakikat, al sana rüya!
İşte akıllılık, işte sarhoşluk!

Ensemin örsünde bir demir balyoz,
Kapandım yatağa son çare diye.
Bir kanlı şafakta, bana çil horoz,
Yepyeni bir dünya etti hediye

Bu nasıl bir dünya, hikayesi zor;
Makâni bir satıh, zamanı vehim.
Bütün bir kainat muşamba dekor,
Bütün bir insanlık yalana teslim.

Nesin sen, hakikat olsan da çekil!
Yetiş körlük, yetiş, takma gözde cam!
Otursun yerine bende her şekil;
Vatanım, sevgilim, dostum ve hocam!

Aylarca gezindim, yıkık ve şaşkın,
Benliğim bir kazan ve aklım kepçe,
Deliler köyünden bir menzil aşkın,
Her fikir içimde bir çift kelepçe.

Niçin küçülüyor eşya uzakta?
Gözsüz görüyorum rüyada, nasıl?
Zamanın raksı ne bir yuvarlakta?
Sonum varmış, onu ögrensem asıl?

Bir fikir ki sıcak yarada kezzap,
Bir fikir ki, beyin zarında sülük.
Selam sana haşmetli azap;
Yandıkça gelişen tılsımlı kütük.

Yalvardım: Gösterin bilmeceme yol!
Ey yedinci gök, esrarını aç!
Annemin duası, düş de perde ol!
Bir asâ kes bana, ihtiyar ağaç!

Uyku, katillerin bile çeşmesi;
Yorgan, Allahsıza kadar sığınak.
Teselli pınarı, sabır memesi;
Size şerbet, bana kum dolu çanak.

Bu mu, rüyalarda içtiğim cinnet,
Sırrını ararken patlayan gülle?
Yeşil asmalarda depreniş, şehvet;
Karınca sarayı, kupkuru kelle...

Akrep nokta nokta ruhumu sokmus,
Mevsimden mevsime girdim böylece.
Gördüm ki, ateşte, cımbızda yokmuş,
Fikir çilesinden büyük işkence.

Evet, her şey bende bir gizli düğüm;
Ne ölüm terleri döktüm, nelerden!
Dibi yok göklerden yeter ürktüğüm,
Yetişir çektiğim mesafelerden!

Ufuk bir tilkidir, kaçak ve kurnaz;
Yollar bir yumaktır, uzun ve dolaşık.
Her gece rüyamı yazan sihirbaz,
Tutuyor önümde bir mavi ışık.

Büyücü, büyücü ne bana hıncın?
Bu kükürtlü duman, nedir inimde?
Camdan keskin, kıldan ince kılıcın,
Bir zehir kıymak gibi, beynimde.

Lugat, bir isim ver bana halimden;
Herkesin bildiği dilden bir isim!
Eski esvaplarım, tutun elimden;
Aynalar söyleyin bana, ben kimim?

Söyleyin, söyleyin, ben miyim yoksa,
Arzı boynuzunda taşıyan öküz?
Belâ mimarının seçtiği arsa;
Hayattan mühacir; eşyadan öksüz?

Ben ki, toz kanatıi bir kelebeğim,
Minicik gövdeme yüklü Kafdağı,
Bir zerrecigim ki, Arş'a gebeyim,
Dev sancılarımın budur kaynağı!

Ne yalanlarda var, ne hakikatta,
Gözümü yumdukça gördüğüm nakış.
Boşuna gezmişim, yok tabiatta,
İçimdeki kadar iniş ve çıkış.

Gece bir hendeğe düşercesine,
Birden kucağına düştüm gerçeğin.
Sanki erdim çetin bilmecesine,
Hem geçmis zamanın, hem geleceğin.

Açıl susam, açıl! Açıldı kapı;
Atlas sedirinde mavera dede.
Yandı sırça saray, ilahi yapı,
Binbir avizeyle uçsuz maddede.

Atomlarda cümbüş, donanma, şenlik;
Ve çevre çevre nur, çevre çevre nur.
Içiçe mimari, içiçe benlik;
Bildim seni ey Rab, bilinmez bilinmez meşhur!

Nizam köpürüyor, med vakti deniz;
Nizam köpürüyor, ta çenemde su.
Suda bir gizli yol, pırılıtılı iz;
Suda ezel fikri, ebed duygusu.

Kaçır beni ahenk, al beni birlik;
Artık barınamam gölge varlıkta.
Ver cüceye, onun olsun şairlik,
Şimdi gözüm, büyük sanatkarlıkta.

Öteler öteler, gayemin malı;
Mesafe ekinim, zaman madenim.
Gökte saman yolu benim olmalı;
Dipsizlik gölünde, inciler benim.

Diz çök ey zorlu nefs, önümde diz çök!
Heybem hayat dolu, deste ve yumak.
Sen, bütün dalların birleştiği kök;
Biricik meselem, Sonsuza varmak...

N.Fazıl KISAKÜREK